Η ακμή συνήθως επηρεάζει τους εφήβους, αλλά και ενήλικες μπορούν επίσης να επηρεαστούν. (μαύρα στίγματα, σπυράκια, ακμή)
Κατά την εφηβεία, μια νέα ισορροπία μεταξύ αρσενικών και θηλυκών ορμονών πρέπει να δημιουργηθεί στο σώμα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, σχεδόν όλοι οι έφηβοι υποφέρουν από σπυράκια και μαύρα στίγματα. Η βαρύτητα της ακμής μπορεί να αυξηθεί κατά τη διάρκεια της εφηβείας, μεταξύ του 17ου και του 19ου έτους της ζωής φθάνοντας στη μέγιστη έκφραση της. Στη συνέχεια υποχωρεί σταδιακά μέχρι τα 25 έτη. Αλλά μερικοί άνθρωποι υποφέρουν μέχρι και στα 40κοστά τους γενέθλια με προβλήματα ακμής.
Πώς δημιουργείται η ακμή;
Στην εφηβεία, η παραγωγή των αρσενικών ορμονών του φύλου (ανδρογόνα) σε αγόρια και κορίτσια αυξάνει. Οι σμηγματογόνοι αδένες διεγείρονται επομένως σε αυξημένη παραγωγή σμήγματος (στέαρ). Η ευαισθησία των σμηγματογόνων αδένων στα ανδρογόνα καθορίζει την ποσότητα του σμήγματος και είναι μοναδικά διαφορετική. Το λιπαρό δέρμα κερατοποιείται περισσότερο από το κανονικό ή ξηρό δέρμα στην επιφάνεια. Αυτό οδηγεί επίσης σε μια στένωση των σμηγματογόνων αγωγών. Λόγω της αυξανόμενης παραγωγής σμήγματος και τη στένωση των αγωγών είναι δύσκολο για το σμήγμα να απεκκριθεί και έτσι συσσωρεύεται εκεί, σχηματίζοντας σπυράκια. Έτσι, δημιουργείται η εικόνα του ακάθαρτου δέρματος, η οποία αναφέρεται επίσης και ως acne comedonica. Η τάση για ακμή φαίνεται να είναι κληρονομική.
Κατά τη διάρκεια της αποδόμησης του σμήγματος παράγονται ελεύθερα λιπαρά οξέα που ερεθίζουν το περιβάλλοντα ιστό, προκαλούν φλεγμονή και επηρεάζουν το φυσικό pΗ της επιφάνειας του δέρματος. Αυτό το αλλοιωμένο δέρμα είναι ιδιαίτερα ευάλωτο σε βακτηριακές λοιμώξεις. Εάν οι φραγμένοι σμηγματογόνοι αγωγοί (μαύρα στίγματα) αποικιστούν με βακτήρια (π.χ. Propionibacterium acnes,) προκαλούνται σπυράκια. Αρχικά, φαίνονται σαν κόκκινα οζίδια (βλατίδες), τα οποία τελικά μπορεί επίσης να φουντώσουν να κάνουν πύο και να γίνουν φλύκταινες. Αυτή η εκδήλωση της ακμής λέγεται acne papulopustulosa.Η φλεγμονή υποχωρεί, ανάλογα με τη σοβαρότητα, μετά από ημέρες ή εβδομάδες. Αν οι σμηγματογόνοι αδένες είναι πολύ ευαίσθητοι έναντι των αρσενικών ορμονών, η ακμή μπορεί να φθάσει σε επίπεδο που καθιστά την ιατρική βοήθεια απαραίτητη.
Η πιο σοβαρή μορφή της ακμής είναι η Acne conglobata. Από τις βλατίδες και τις φλύκταινες σχηματίζονται σκληροί κόμβοι που μπορεί να γεμίσουν πύον και να σχηματίσουν αποστήματα και συρίγγια.Αυτό οδηγεί σε βλάβη τα βαθύτερα στρώματα του δέρματος και του υποδόριου ιστού, που επουλώνεται σχεδόν πάντα με ουλές. Αυτά τα σημάδια παραμένουν ,και μπορεί να έχουν ψυχολογικές συνέπειες, ιδιαίτερα στους νέους. Για το λόγο αυτό, η έγκαιρη και αποτελεσματική θεραπεία είναι απαραίτητη, στόχος της οποίας είναι κατά κύριο λόγο, η αποφυγή των ουλών.
Δεν πρέπει να συγχέεται η εφηβική ακμή (Acne vulgaris) με την κλινική εικόνα της Acne inversa η οποία είναι μια ανεξάρτητη κατάσταση στην οποία υπάρχει χρόνια φλεγμονή των θυλάκων των τριχών.
Ποια μέρη του σώματος επηρεάζονται ιδιαίτερα;
Πιο συχνά η ακμή εμφανίζεται στο πρόσωπο, ιδίως στην λεγόμενη ζώνη Τ, δηλαδή στο μέτωπο, τη μύτη και το πηγούνι. Παρουσιάζεται επίσης στους ώμους και το άνω μέρος του θώρακα καθώς και την πλάτη, αλλά συνήθως σε μικρότερο βαθμό. Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται από μεγάλους σμηγματογόνους αδένες και λέγονται σμηγματορροϊκές περιοχές.
Τι επιδεινώνει την ακμή;
- Ψυχολογικοί παράγοντες, όπως το άγχος, η θλίψη, η κατάθλιψη
- Η εργασία σε ένα υγρό περιβάλλον
- Λίπη ή έλαια: Μερικές φορές, εμφανίζεται ακμή, σε ανθρώπους των οποίων το δέρμα επιβαρύνεται πολύ από υπερβολική ζέστη ή μόλυνση (λάδια, λιπαντικά, κλπ) (εξωγενώς προκαλούμενη ακμή)
- Εμμηνόρροια: Στις γυναίκες, συχνά λίγο πριν από την έμμηνο ρύση, υπάρχει επιδείνωση της εμφάνισης του δέρματος, δεδομένου ότι αυτή τη περίοδο τα επίπεδα των οιστρογόνων στο αίμα πέφτουν (τα οιστρογόνα έχουν ανασταλτική επίδραση στην παραγωγή του σμήγματος), ενώ το επίπεδο των ανδρογόνων στο αίμα αυξάνεται. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μόνο λίγες γυναίκες υποφέρουν από ακμή.
- Η πίεση, η ο κνησμός στα σπυράκια
- Ορισμένα φάρμακα (π.χ. στεροειδή) και χημικά προϊόντα
- Κάπνισμα
Τι μπορώ να κάνω ;
- Πλένετε το πρόσωπό σας δύο φορές την ημέρα με ένα ήπιο, φιλικό προς το δέρμα προιόν με pH περίπου 5,5 – 6,5.
- Πλένετε το δέρμα σας όταν έχετε ιδρώσει. Αλλά δεν πρέπει να τρίψετε το πρόσωπο.
- Προσπαθήστε να μην κρέμονται τα μαλλιά στο πρόσωπό σας.
- Μην πιέζετε τα σπυράκια διότι η ακμή γίνεται χειρότερη και παραμένουν εκεί ουλές.
- Προστατέψτε το δέρμα σας από το υπερβολικό κρύο, τη ζέστη και το φως του ήλιου Αν και ο ήλιος οδηγεί σε βραχυπρόθεσμη ανακούφιση της ακμής, δεν μπορεί να τη θεραπεύσει. Επιπλέον, η παρατεταμένη ηλιακή ακτινοβολία είναι αιτία καρκίνου του δέρματος.
- Χρησιμοποιήστε κρέμες, αντηλιακά και καλλυντικά με βάση το νερό. Λιπαρές ή ελαιώδης κρέμες και καλλυντικά φράσσουν τους πόρους του δέρματος και επιδεινώνουν την ακμή.
- Δεν υπάρχει καμία επιστημονική βεβαιότητα ότι ορισμένα τρόφιμα προκαλούν ακμή. Σημειώστε, ωστόσο, ότι αν επιδεινωθούν τα σπυράκια, μια-δυο μέρες μετά την κατανάλωση ορισμένων τροφών, όπως ντομάτες ή σοκολάτα, θα πρέπει να αποφεύγετε αυτά τα τρόφιμα.
- Να τρώτε υγιεινά και ποικίλα, πίνετε άφθονο νερό και να ασκήστε τακτικά. Οταν αισθάνεστε άνετα, είναι επίσης το δέρμα σας καλύτερα.
- Επισκεφτείτε μια αισθητικό η οποία θα σας συμβουλεύσει για τη φροντίδα του δέρματος. Ένας επαγγελματικός καθαρισμός του δέρματος μπορεί να επιταχύνει την επούλωση της ακμής.
- Ανατρέξτε στο γιατρό για να ξεκινήσει μια φαρμακευτική θεραπεία ,και αποφύγετε τα πειράματα με διάφορα “διορθωτικά μέτρα”.
Πότε πρέπει να δείτε ένα γιατρό;
Μια επίσκεψη στο γιατρό θα πρέπει να πραγματοποιηθεί, εάν
- Η ακμή είναι στα πρώτα της στάδια
- Η ακμή είναι για σας ένα πρόβλημα
- Εμφανίζονται μεγάλα, επώδυνα σπυράκια
- Πρόκειται για ουλές ακμής
- Εχετε σκούρο δέρμα, και στα σημεία που είναι τα σπυράκια, εμφανίζονται μαύρες μεγάλες κηλίδες.
Πώς αντιμετωπίζεται η ακμή;
Εκτός από την φλεγμονή και τις βακτηριακές μολύνσεις ,αντιμετωπίζονται και η υπερπαραγωγή σμήγματος, και η στένωση των σμηγματογόνων πόρων. Συχνά το δέρμα φαίνεται να επιδεινώνεται κατά την έναρξη της θεραπείας και το επιθυμητό αποτέλεσμα είναι μόνο έξι έως οκτώ εβδομάδες αργότερα ορατό.
Ass Prof Dr med Νίκος Μακρίδης MD,PhD
Ειδικός Παιδίατρος
Διδάκτωρ πανεπιστημίου Βιέννης-Αυστρίας
Επίκουρος Καθηγητής Παιδιατρικής,Παιδιατρικής αιματολογίας,Παιδιατρικής ογκολογίας St. George’s University of London Medical School, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
drmakrides@cablenet.com.cy