Τι είναι τα εμβόλια; (αναγκαιότητα εμβολιασμών – ασφάλεια VS επικινδυνότητα)

Ο εμβολιασμός είναι μια ιατρική μέθοδος, που σκοπό, έχει την πρόληψη από μολυσματικές ασθένειες, οι οποίες προκαλούνται από ιούς ή βακτήρια. Γι’ αυτό λέγεται και προληπτικός εμβολιασμός.

Στο παιδί  χορηγείται με ένεση ή από το στόμα (από του στόματος εμβόλιο της πολιομυελίτιδας η γαστρεντερίτιδας), το οποίο ανοσοποιεί τον ανθρώπινο οργανισμό έναντι στην συγκεκριμένη μολυσματική ασθένεια. Εάν ένα άτομο έρχεται σε επαφή μετά τον εμβολιασμό με το συγκεκριμένο παθογόνο, το σώμα του μπορεί να καταπολεμήσει το παθογόνο και να μην ξεσπάσει η ασθένεια.

Ο εμβολιασμός λειτουργεί ως εξής:

Όταν το ανθρώπινο σώμα έχει μολυνθεί με επικίνδυνα παθογόνα, αντιδρά με διάφορους μηχανισμούς άμυνας, που αναφέρονται ως το ανοσοποιητικό σύστημα. Σε περίπτωση μόλυνσης με παθογόνα, σχηματίζονται ορισμένα κύτταρα, τα οποία θυμούνται την “εμφάνιση” των επικίνδυνων αυτών παθογόνων. Ταυτόχρονα φτιάχνει τα αντισώματα, τα οποία καταπολεμούν άμεσα το παθογόνο. Αν το παιδί σε μια μεταγενέστερη ημερομηνία, έρθει ξανά σε επαφή με το ίδιο παθογόνο, ο οργανισμός το αναγνωρίζει, και παράγει γρήγορα τα κατάλληλα αντισώματα.

Ο εμβολιασμός χρησιμοποιεί αυτή την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Τα εμβόλια περιέχουν εξασθενημένα ή νεκρά παθογόνα η ακόμα και ανασυνδιασμένο DNA όπως γίνεται τα τελευταία χρόνια, που προκαλούν ανοσολογικές αντιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Μετά τον εμβολιασμό σχηματίζονται αντισώματα και άλλα κύτταρα, τα οποία αποθηκεύουν τις πληροφορίες του παθογόνου. Ο εμβολιασμός δεν προκαλεί καμιά ασθένεια, άρα κατά κανόνα δεν προκαλεί συμπτώματα, όπως συμβαίνει στη περίπτωση μόλυνσης ενός μη ανοσοποιημένου παιδιού. Τα εμβόλια είναι κατά κανόνα ακίνδυνα και δεν συνδέονται με την πρόκληση οποιασδήποτε ασθένειας.

Ανάλογα με το εμβόλιο, διακρίνουμε μεταξύ των αποκαλούμενων νεκρών ή ζωντανών εμβολίων. Τα ζωντανά εμβόλια περιέχουν εξασθενημένους ζωντανούς μικροοργανισμούς. Με τον όρο συνδυασμένο η πολυδύναμο εμβόλιο, εννοούμε τη χορήγηση αρκετών εμβολίων έναντι διαφόρων μολυσματικών ασθενειών σε ένα εμβόλιο. Έτσι ο παιδίατρος μπορεί, για παράδειγμα, να χορηγήσει ένα συνδυασμένο εμβόλιο κατά της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς, αντί να πρέπει να εμβολιάσει ξεχωριστά έναντι της κάθε ασθένειας.

Με ένα εμβολιασμό δεν προστατεύεται από την ασθένεια μόνο το άτομο που εμβολιάζεται. Επίσης μη  ανοσοποιημένα άτομα προστατεύονται έμμεσα από την ασθένεια, επειδή δεν μολύνονται από τα εμβολιασμένα άτομα και ως εκ τούτου η διασπορά της ασθένειας σε άλλους γίνεται πολύ δυσκολότερα.

Οι παρενέργειες και οι κίνδυνοι του εμβολιασμού

Μια παρενέργεια του εμβολιασμού μπορεί να είναι η  λεγόμενη αντίδραση στο εμβόλιο. Οι πιο κοινές εκδηλώσεις που παρουσιάζονται είναι η ερυθρότητα, το οίδημα και ο πόνος στο σημείο της ένεσης. Μετά τη χορήγηση του συνδυασμένου εμβολίου της παρωτίτιδας- Ιλαράς –Ερυθράς, εμφανίζονται αυτά τα συμπτώματα, για παράδειγμα στο πέντε τοις εκατό των περιπτώσεων. Συνήθως είναι το αποτέλεσμα του τραυματισμού του ιστού από το τσίμπημα της βελόνας, ή μια αντίδραση σε συντηρητικά του εμβολίου. Ακόμη και μια αυξημένη θερμοκρασία εντός των πρώτων 72 ωρών μετά τον εμβολιασμό, ή κούραση και δυσφορία περιλαμβάνονται μεταξύ των αντιδράσεων στο εμβόλιο. Αυτές οι αντιδράσεις είναι ακίνδυνες και συνήθως εξαφανίζονται από μόνες τους. Εάν είναι απαραίτητο, μπορεί κανείς να εφαρμόσει χλιαρές κομπρέσες στα σημεία ερεθισμού η να χορηγήσει αντιπυρετικά φάρμακα σε περίπτωση πυρετού πάνω από 39 βαθμούς Κελσίου.

Για τις πιθανές παρενέργειες, οι γονείς πρέπει να ενημερώνονται από τον θεράποντα ιατρό πριν από κάθε εμβολιασμό. Ακόμα και πολύ σπάνιες ανεπιθύμητες ενέργειες θα πρέπει να αναφέρονται.

Πολλοί γονείς διστάζουν λόγω των πιθανών κινδύνων να εμβολιάσουν το παιδί τους κατά τους πρώτους μήνες της ζωής ή να τα εμβολιάσουν γενικότερα. Ορισμένοι πιστεύουν ότι μια φυσική μόλυνση με το παθογόνο, δημιουργεί  φυσικά την ανοσοποίηση και είναι συνεπώς προτιμότερο αυτό από τον εμβολιασμό. Με αυτό τον τρόπο μένουν τα παιδιά χωρίς προστασία και μιας και οι ασθένειες αυτές δεν παρουσιάζονται μόνο και πάντα κατά την παιδική ηλικία, μπορεί να παρουσιαστούν αργότερα, και να οδηγήσει σε επικίνδυνες επιπλοκές στην ενήλικη ζωή. Επιπλέον, πάντα μια επικίνδυνη λοίμωξη/ασθένεια, αποτελεί κίνδυνο για τους περιβάλλοντες ανθρώπους . Αυτό είναι ιδιαίτερα προβληματικό όταν στο άμεσο περιβάλλον υπάρχουν ανοσοκατασταλμένοι ή ηλικιωμένοι άνθρωποι που μπορούν να μολυνθούν.

Ένα επιχείρημα κατά του εμβολιασμού είναι συχνά, το ότι υπάρχει μείωση του αριθμού των περιστατικών όπως της ιλαράς, ερυθράς ή  κοκκύτη. Ο αριθμός των περιστατικών ωστόσο, μειώθηκε, επειδή πολλοί άνθρωποι έχουν εμβολιαστεί εναντίον των ασθενειών αυτών. Όσο υψηλότερο είναι το ποσοστό εμβολιασμού, τόσο μικρότερος είναι ο αριθμός των πραγματικών μολύνσεων με το παθογόνο.

Η παρακάτω λίστα δίνει μια επισκόπηση των ασθενειών που μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό:

Διφθερίτιδα

Ηπατίτιδα Α και Β

Επιγλωττίτιδα (Haemophilus influenzae)

Κοκκύτης

Πολιομυελίτιδα

Ιλαρά

Παρωτίτιδα

Πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις

Ερυθρά

Τέτανος

Ανεμοβλογιά

Μηνιγγίτιδα Α,Β,C,W,Y

Καρκίνος τραχήλου μήτρας

Κονδυλώματα γεννητικών οργάνων

Συστάσεις της Επιτροπής Εμβολιασμών

Η Επιτροπή Εμβολιασμών, συστήνει την εφαρμογή του εθνικού προγράμματος εμβολιασμού, σε όλα τα παιδιά της χώρας μας, για να υπάρχει έτσι η θεμιτή κάλυψη του πληθυσμού.

Συνιστάται  η έναρξη των εμβολιασμών από την ηλικία των 6 βδομάδων με το εμβόλιο της γαστρεντερίτιδας και στη συνέχεια με τα υπόλοιπα εμβόλια είτε πολυδύναμα είτε μόνα τους και εξαρτώμενα με τον τύπο του εμβολίου. Πολλά εμβόλια είναι απαραίτητο να γίνονται και ως αναμνηστική δόση κάποια στιγμή αργότερα ή σε τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε να διατηρείται η ανοσία. Η πληρότητα του εμβολιασμού  θα πρέπει να ελέγχεται τακτικά και στην ενήλικη ζωή, καθώς ασθένειες της παιδικής ηλικίας , όπως η παρωτίτιδα  ή η ιλαρά μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές επιπλοκές στην ενήλικη ζωή.

Οι συνιστώμενοι εμβολιασμοί γίνονται με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.  Αποκλίσεις από την συνιστώμενη ηλικία εμβολιασμού, είναι δυνατές και  υπό ορισμένες συνθήκες αναγκαίες. Οι δεδομένες χρονικές στιγμές για εμβολιασμό λαμβάνουν υπόψη τον χρόνο της ανοσοποιητικής κάλυψης μεταξύ των εμβολιασμών, και καθορίζεται έτσι το μεσοδιάστημα μεταξύ των δόσεων.

Το κάθε παιδί διαθέτει ένα βιβλιάριο υγείας, μέσα στο οποίο, παρατίθεται ο τύπος και η σωστή ηλικία του εμβολιασμού. Έτσι, οι γονείς και ο γιατρός μπορεί να έχει μια γενική εικόνα για την κατάσταση των εμβολιασμών που έχουν ήδη γίνει η και αυτών που εξακολουθούν να εκκρεμούν.

Μια άλλη παράμετρος είναι σε περιπτώσεις ταξιδιών στο εξωτερικό, σε χώρες  όπου υπάρχει αυξημένος κίνδυνος ελονοσίας, ηπατίτιδας  ή λύσσας κλπ, όπου συνιστάται ένας προληπτικός  εμβολιασμός, ή ακόμα και έλεγχος της ήδη υπάρχουσας ανοσίας. Ο εμβολιασμός θα πρέπει να λάβει χώρα τέσσερις έως έξι βδομάδες πριν από την αναχώρηση.

Prof Dr med Νίκος Μακρίδης MD, PhD
Διδάκτωρ πανεπιστημίου Βιέννης-Αυστρίας
Ειδικός Παιδίατρος-Παιδοαιματολόγος-Παιδοογκολόγος
Κιν. 99445245
drmakrides@cablenet.com.cy
Medicross Medical Centre
Ιφιγενείας 20 / Μεσοπάτωμα
2007 Ακρόπολη-Λευκωσία
Τηλ 22270237
info@paedicareplus.com.cy

www.paedicareplus.com.cy