Έλεγχος του ΟΑΥ αποκάλυψε φαινόμενα που αναπτύσσονται στα φαρμακεία του Συστήματος
Λάθος εκτέλεση συνταγών, εκτέλεση συνταγών από οίκους ευγηρίας επ’ ονόματι ηλικιωμένων τους οποίους δεν φιλοξενούν πλέον ή έχουν αποβιώσει, υποβολή αιτημάτων για αποζημιώσεις για φάρμακα που δεν έχουν χορηγηθεί. Έλεγχος που διενήργησε ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας αποκάλυψε πρακτικές που ακολουθούνται από τους φαρμακοποιούς του ΓεΣΥ οι οποίες συνιστούν, σε κάποιες περιπτώσεις, και παρανομία.
Συγκεκριμένα διαπιστώθηκε:
Υποβολή απαίτησης εκτέλεσης συνταγής για εξωνοσοκομειακά ιατροτεχνολογικά προϊόντα
«Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις στις οποίες φαρμακοποιοί υποβάλλουν απαίτηση στο ΣΠ για χορήγηση ιατροτεχνολογικών προϊόντων προτού αυτά χορηγηθούν στους δικαιούχους, συνήθως κατά την παραγγελία τους από τους αντιπροσώπους ή/και κατά την παραλαβή των προϊόντων από το φαρμακείο.
Σύμφωνα με τους περί Γενικού Συστήματος Υγείας (Φαρμακοποιοί, Φαρμακευτικά Προϊόντα, Ιατροτεχνολογικά Προϊόντα και Υγειονομικά Είδη) Κανονισμούς 2019 (ΚΔΠ 159/2019), «εκτέλεση συνταγής» σημαίνει τη χορήγηση φαρμακευτικού προϊόντος ή/και ιατροτεχνολογικού προϊόντος ή/και υγειονομικού είδους με βάση συνταγή που έχει εκδοθεί από ιατρό.
Επιπλέον, στον Κανονισμό 19 των υπό αναφορά Κανονισμών, ο φαρμακοποιός σε κάθε χορήγηση φαρμακευτικού προϊόντος που έχει συνταγογραφηθεί μέσω του ΣΠ ενημερώνει τον φάκελο του δικαιούχου που τηρείται στο ΣΠ.
Συνεπώς, η υποβολή απαίτησης για δικαιούχο για φαρμακευτικά προϊόντα τα οποία δεν του χορηγήθηκαν συνιστά παραβίαση της υπό αναφορά πρόνοιας».
Ως εκ τούτου, διευκρινίζει στις ανακοίνωση του προς τους Φαρμακοποιούς ο ΟΑΥ, «απαγορεύεται η υποβολή απαίτησης εκτέλεσης συνταγής στο ΣΠ για χορήγηση ιατροτεχνολογικών προϊόντων ή/και υγειονομικών ειδών πριν την χορήγηση των συνταγογραφούμενων προϊόντων στους δικαιούχους και χωρίς την παρουσία αυτών ή εκπροσώπων τους στο φαρμακείο κατά τη χορήγηση».
«Στις εξαιρετικές περιπτώσεις που ο δικαιούχος δεν προσέρχεται για παραλαβή των προϊόντων ή/και στο μεσοδιάστημα μεταξύ της παραγγελίας των προϊόντων και παραλαβής τους από το φαρμακείο, έχουν αλλάξει οι συνθήκες, καλούνται οι φαρμακοποιοί να επικοινωνούν με τους αντιπροσώπους των ιατροτεχνολογικών προϊόντων για να διευθετήσουν επιστροφή τους. Σε περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό, καλούνται οι φαρμακοποιοί όπως ενημερώνουν σχετικά τον Οργανισμό στην ηλεκτρονική διεύθυνση OutpatientConsumables@hio.org.cy».
Επιπρόσθετα, «στις περιπτώσεις απαιτήσεων που έχουν υποβληθεί με τη διάθεση των σχετικών προϊόντων, αλλά αυτά έχουν επιστραφεί στο φαρμακείο μετά τη λήξη του περιθωρίου επιστροφής τους στο ΣΠ, καλούνται οι φαρμακοποιοί όπως ενημερώνουν σχετικά τον Οργανισμό μέσω υποβολής ερωτήματος μέσα από την Πύλη παροχέων ώστε να αναπροσαρμοστούν οι σχετικές απαιτήσεις αποζημίωσης».
Υποβολή απαίτησης εκτέλεσης συνταγής για φαρμακευτικά προϊόντα πριν την έκδοση συνταγής από τον γιατρό
«Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις, φαρμακεία να προμηθεύουν συνταγογραφούμενα φαρμακευτικά προϊόντα σε δικαιούχους του ΓεΣΥ χωρίς να υπάρχει ενεργή συνταγή στο σύστημα πληροφορικής και να προβαίνουν σε εκτέλεση και απαίτηση αποζημίωσης της σε κατοπινό στάδιο και αφού αυτή εκδοθεί από γιατρό».
Όπως επισημαίνει ο ΟΑΥ, «σύμφωνα με την υποπαράγραφο α της παραγράφου 1 του άρθρου 32 των περί Φαρμακευτικής και Δηλητήριων Νόμο,«…κανένας φαρμακοποιός δεν προμηθεύει ή πωλεί οποιοδήποτε συνταγογραφούμενο φαρμακευτικό προϊόν, εκτός εάν προσκομισθεί σε αυτόν υπογραμμένη συνταγή σε έντυπη μορφή ή ανακτηθεί από αυτόν μέσω του λογισμικού του ΟAY, ηλεκτρονική συνταγή η οποία έχει συνταχθεί από εγγεγραμμένο ιατρό, εγγεγραμμένο οδοντίατρο ή εγγεγραμμένο κτηνίατρο, ανάλογα με την περίπτωση, και για την οποία ο φαρμακοποιός έχει ικανοποιηθεί για την αυθεντικότητα και την ορθότητά της».
Ως εκ τούτου, «διευκρινίζεται ότι απαγορεύεται η χορήγηση φαρμακευτικών προϊόντων πριν την έκδοση συνταγής στο σύστημα πληροφορικής του ΓεΣΥ από τον γιατρό».
Σε αντίθετη περίπτωση «που για οποιονδήποτε λόγο αυτό συμβεί, νοουμένου ότι υπάρχει εκ των προτέρων συνεννόηση με τον ιατρό, θα πρέπει να γνωστοποιείται στον Οργανισμό ή/και να σημειώνεται στο πεδίο “Σχόλια Φαρμακοποιού” στο σύστημα πληροφορικής».
Χορήγηση φαρμακευτικών προϊόντων συνταγής πριν την υποβολή απαίτησης εκτέλεσης συνταγής
«Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις, φαρμακεία να προμηθεύουν φαρμακευτικά προϊόντα επαναλαμβανόμενων συνταγών πριν την ημερομηνία που επιτρέπεται η εκτέλεση συγκεκριμένης επανάληψης της συνταγής και τη μεταγενέστερη υποβολή απαίτησης της από το φαρμακείο, όταν αυτή δύναται να εκτελεστεί στο σύστημα πληροφορικής».
Υπενθυμίζεται ότι στις περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων συνταγών:
– η 1η επανάληψη έχει περίοδο ισχύος μέχρι και 10 ημέρες από την ημερομηνία έκδοσης της ενώ οι μεταγενέστερες επαναλήψεις έχουν περίοδο ισχύος 30 ημέρες (η εκτέλεση τους είναι δυνατή 20 μέρες πριν και 10 μέρες μετά την αναμενόμενη εκτέλεση της εκάστοτε επανάληψης)
– για κάθε περίοδο ισχύος είναι δυνατή η εκτέλεση μόνο μιας επανάληψης
– στη περίπτωση μερικώς εκτελεσμένης συνταγής, αυτή ισχύει για 7 ημέρες από την μερική εκτέλεση της και όχι για 30 ημέρες.
Διευκρινίζεται ότι «δεν επιτρέπεταιη εκ των προτέρων χορήγηση φαρμακευτικών προϊόντων επαναλαμβανόμενης συνταγής όταν η επανάληψη της συνταγής δεν έχει0 τεθεί ακόμα σε ισχύ και η μεταγενέστερη υποβολή απαίτησης εκτέλεσης της όταν αυτή τεθεί σε ισχύ».
Υποβολή απαίτησης εκτέλεσης συνταγής και μεταγενέστερη χορήγηση φαρμακευτικών προϊόντων
«Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις, φαρμακεία να υποβάλλουν απαίτηση για όλα τα φαρμακευτικά προϊόντα που περιλαμβάνει η συνταγή χωρίς όμως να τα έχουν προμηθεύσει στο δικαιούχο».
Συγκεκριμένα, «παρατηρήθηκαν περιπτώσεις όπου εκτελέστηκαν συνταγές για προϊόντα ή/και για ποσότητες προϊόντων που τελικά δεν χορηγήθηκαν στους δικαιούχους είτε λόγω έλλειψης τη συγκεκριμένη στιγμή (με πρόθεση όπως αυτά δοθούν αργότερα στους δικαιούχους) είτε για άλλο σκοπό».
«Σύμφωνα με τον Κανονισμό 10 της ΚΔΠ 159/2019 ο φαρμακοποιός με την ολική ή μερική εκτέλεση συνταγής ή επαναλαμβανόμενης συνταγής υποβάλλει απαίτηση για καταβολή αμοιβής στο σύστημα πληροφορικής μόνο για τα σκευάσματα/προϊόντα τα οποία χορήγησε στο δικαιούχο».
Συνεπώς, αναφέρει ο ΟΑΥ, «η καταχώρηση απαίτησης για φαρμακευτικά προϊόντα συνταγής πριν ή/και χωρίς αυτά ποτέ να χορηγηθούν, συνιστά παραβίαση της υπό αναφορά πρόνοιας».
Ως εκ τούτου διευκρινίζεται ότι «το πιο πάνω απαγορεύεται και υπενθυμίζεται ότι στις συγκεκριμένες περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα μερικής εκτέλεσης της συνταγής με την ποσότητα και το φαρμακευτικό προϊόν που πραγματικά χορηγείται».
Υποβολή απαίτησης εκτέλεσης συνταγών για φαρμακευτικά και ιατροτεχνολογικά προϊόντα ειδικών ιδρυμάτων, γηροκομείων κλπ
«Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις, φαρμακεία που συνεργάζονται με γηροκομεία ή/και άλλα ιδρύματα τα οποία εξουσιοδοτούνται από τους ένοικους ή οικείους αυτών για παραλαβή των φαρμακευτικών ή/και ιατροτεχνολογικών προϊόντων τους, να υιοθετούν λανθασμένες πρακτικές εκτέλεσης συνταγών με αποτέλεσμα τη σπατάλη φαρμακευτικών ή/και ιατροτεχνολογικών προϊόντων».
Επισημαίνεται ότι «η εκτέλεση συνταγών για ενοίκους γηροκομείων ή/και άλλων ιδρυμάτων δεν εξαιρείται και δεν διαφοροποιείται από κάθε άλλη εκτέλεση συνταγής όσον αφορά στην ορθή πρακτική που πρέπει να ακολουθείται για την εκτέλεση τους».
Για το σκοπό αυτό οι συνταγές αυτές στα πλαίσια του ΓεΣΥ πρέπει να εκτελούνται:
– με βάση όλες τις πρόνοιες στην ισχύουσα νομοθεσία που αφορά στουςφαρμακοποιούς
– εφαρμόζοντας από πλευράς φαρμακείου διαδικασίας με την οποία θα μπορεί να καταγράψει και επιβεβαιώσει τις σχετικές ημερομηνίες, τα στοιχεία ταυτοποίησης των δικαιούχων καθώς και τα στοιχεία των εξουσιοδοτημένων προσώπων που παρέλαβαν φαρμακευτικά ή/και ιατροτεχνολογικά προϊόντα, εάν οι δικαιούχοι έχουν μετακινηθεί εκτός των συγκεκριμένων δομών ή απεβίωσαν, τα αποθέματα που δυνατόν να διαθέτουν καθώς και οποιαδήποτε αλλαγή μπορεί να έχει προκύψει στη φαρμακευτική τους αγωγή αμέσως πριν από την εκτέλεση των επαναλαμβανόμενων συνταγών τους.
Υπενθυμίζεται ότι «σύμφωνα με τους Κανονισμούς 4, 25, 26 της ΚΔΠ 159/2019 μέρος των υποχρεώσεων του φαρμακοποιού είναι να εκτελεί τη συνταγή για τα αναγκαία φαρμακευτικά προϊόντα, να χορηγεί την ποσότητα του φαρμακευτικού προϊόντος που συνταγογραφεί ο ιατρός, εφαρμόζοντας τους περιορισμούς που καθορίζει ο Οργανισμός, αναφορικά με τις ποσότητες που δικαιούται να χορηγήσει, να ελέγχει τον φάκελο του δικαιούχου που τηρείται στο σύστημα πληροφορικής και, σε περίπτωση που διαπιστώνει ότι στη συνταγή αναγράφεται φαρμακευτικό προϊόν που ανήκει στην ίδια φαρμακολογική κατηγορία με φαρμακευτικό προϊόν για το οποίο υπάρχει σε ισχύ επαναλαμβανόμενη συνταγή να ενημερώνει τον ιατρό ή οδοντίατρο που εξέδωσε τη συνταγή».
Παράλληλα, κατά την εκτέλεση επαναλαμβανόμενης συνταγής, «ο φαρμακοποιός υποχρεούται να ελέγχει την ποσότητα του φαρμακευτικού προϊόντος που κατέχει ο δικαιούχος και χορηγεί ποσότητα, για να καλύψει τις ανάγκες του δικαιούχου».
Ταυτοποίηση δικαιούχων κατά την εκτέλεση συνταγών σε φαρμακεία
«Έχουν παρατηρηθεί περιπτώσεις εκτέλεσης συνταγών σε λάθος δικαιούχους λόγω μη τήρησης της ορθής διαδικασίας ταυτοποίησής τους».
Υπενθυμίζεται ότι «το φαρμακείο κατά την εκτέλεση της συνταγής στο σύστημα πληροφορικής, πρέπει να ακολουθεί τα βήματα ταυτοποίησης του δικαιούχου με ιδιαίτερη προσοχή καθώς υπάρχει κίνδυνος ο αριθμός συνταγής στο έντυπο που προσκομίζει ο δικαιούχος ή/ο εκπρόσωπος αυτού να αφορά άλλο δικαιούχο και να χορηγηθεί λανθασμένη φαρμακευτική αγωγή ή/και να καταχωρηθούν στο ιστορικό άλλου δικαιούχου λανθασμένα στοιχεία ή/και τα στοιχεία αυτά να χρησιμοποιηθούν παράνομα».
Συστάσεις προς Φαρμακοποιούς
– Ο φαρμακοποιός οφείλει να ακολουθεί όλες τις πρόνοιες της ισχύουσας Νομοθεσίας
που αφορά στους φαρμακοποιούς και να αποφεύγει πρακτικές ή ενέργειες κατά την εξυπηρέτηση δικαιούχων που είναι σε αντίθεση με αυτή.
– Ο φαρμακοποιός οφείλει κατά τη χορήγηση φαρμακευτικών προϊόντων ή/και ιατροτεχνολογικών προϊόντων ή/και υγειονομικών ειδών:
– Να παρέχει σαφείς οδηγίες ορθής χρήσεως, μεταφοράς, φύλαξης ή/και ενημέρωσης για πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες ή/και αλληλεπιδράσεις αυτών και να αναγράφει επ’ αυτών τις οδηγίες χρήσεως, καθώς και οποιαδήποτε άλλη επισήμανση χρειάζεται προς αποφυγή λαθών κατά την λήψη ή τη χρήση τους.
– Να ελέγχει αν τα χορηγούμενα είδη πληρούν τις νόμιμες προδιαγραφές.
– Συνταγές στις οποίες καταχωρείται ποσότητα η οποία αντιστοιχεί σε δόση μεγαλύτερη της ανώτατης επιτρεπόμενης θεραπευτικής δόσεως η οποία αναφέρεται στην περίληψη χαρακτηριστικών εκάστου φαρμακευτικού προϊόντος (SmPC), εκτελούνται πλήρως μόνο αν κατά την έκδοση της συνταγής καταχωρείται στo πεδίο «σημειώσεις συνταγής» από τον ιατρό με σαφή τρόπο το πλήρες δοσολογικό σχήμα. Νοείται ότι θα πρέπει ο φαρμακοποιός να ελέγχει ότι οι πληροφορίες που δίνει ο θεράπων γιατρός σχετικά με το δοσολογικό σχήμα συνάδουν με την ποσότητα που συνταγογραφείται.
– Να μην εκτελεί συνταγές στις οποίες καταχωρείται στο πεδίο «ποσότητα δοσολογίας» N/A, στο πεδίο «συχνότητα» N/A και στο πεδίο «συνταγογραφούμενη ποσότητα» η οποιαδήποτε ποσότητα, αν δεν καταχωρείται στις «σημειώσεις συνταγής» από τον ιατρό με σαφή τρόπο το πλήρες δοσολογικό σχήμα. Νοείται ότι θα πρέπει ο φαρμακοποιός να ελέγχει ότι οι πληροφορίες που δίνει ο θεράπων ιατρός σχετικά με το δοσολογικό σχήμα συνάδουν με την ποσότητα που συνταγογραφείται.
– Αν σε συνταγές για οποιονδήποτε λόγο καταχωρούνται δοσολογία, συνταγογραφούμενη ποσότητα και επαναλήψεις αυτής που δεν συνάδουν με τις πληροφορίες που αναγράφονται στις ή υπολογίζονται από τις «σημειώσεις συνταγής» τότε θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τον φαρμακοποιό ΜΟΝΟ οι «σημειώσεις συνταγής» του ιατρού και να υπολογίζεται και να χορηγείται ποσότητα για να καλυφθούν οι ανάγκες του δικαιούχου για διάστημα όχι μεγαλύτερο από ένα μήνα
– Σε περίπτωση βάσιμων αμφιβολιών, ως προς το είδος του αναγραφόμενου στη συνταγή φαρμακευτικού προϊόντος και την ποσότητα αυτού ή υποψίας για ύπαρξη λάθους κατά την έκδοση συνταγής, ο φαρμακοποιός οφείλει πριν την εκτέλεση της, να επικοινωνήσει με τον ιατρό που την έκδωσε για να τον ενημερώσει. Εάν δεν καταστεί δυνατή για οποιονδήποτε λόγο η επικοινωνία με αυτόν, ο φαρμακοποιός οφείλει να αρνηθεί την εκτέλεση της ή να την εκτελέσει μερικώς χορηγώντας ποσότητα σε δόση η οποία δεν πρέπει να υπερβαίνει την ανώτατη από αυτή που ορίζεται στο SmPC έκαστου φαρμακευτικού προϊόντος. Υπενθυμίζεται ότι σε περίπτωση μερικής εκτέλεσης η συνταγή παραμένει ανοιχτή για διάρκεια επτά (7) ημερών.
– Να προσθέτει σχόλια, στο πεδίο “Σχόλια Φαρμακοποιού” στις περιπτώσεις όπου χρειάζεται να δικαιολογηθεί η οποιαδήποτε ενέργεια του φαρμακοποιού που κατά τη κρίση του θα έπρεπε να γνωστοποιήσει καθότι πιθανόν να αντιβαίνει στους κανόνες ορθής εκτέλεσης συνταγής».
Σημειώνεται ότι «ο Οργανισμός στα πλαίσια των εξουσιών που του παρέχει ο περί Γενικού Συστήματος Υγείας Νόμος, δύναται να προβαίνει σε ελέγχους με οποιοδήποτε τρόπο κρίνει αναγκαίο και αποτελεσματικό. Στην περίπτωση που διαπιστωθεί ότι δεν τηρούνται τα πιο πάνω, θα εφαρμόζονται οι πρόνοιες της περί Γενικού Συστήματος Υγείας νομοθεσίας, περιλαμβανομένων διοικητικών προστίμων ή/και άλλων μέτρων».
